Cumhuriyetimizin 97. kuruluş yıldönümü pandemi belası sebebiyle kapalı şekilde ama coşku ile kutlandı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da milli bayramlardaki kutlamalar bana hayatımda iz bırakan törenleri hatırlattı. 1950’li yıllarda 19 Mayıs Stadyumu’ndaki gösterileri unutamuyorum.Her okul kendi çapında gösteri yapardı…Tribünler dolar alkışlar içten olurdu. Hasanoğlan Köy Enstitüsü gösterileri özellikle beklenırdi Stadyuma yöresel kıyafetleri ile milli marşlar söyleyerek girerlerdi. oyunlar oynar, insan kuleleri yapar ve ateş çemberinden atlarlardı.
Onlar kimdi?
Onlar : ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihinde 3803 sayılı yasa ile kurulan KÖY ENSTİTÜLERİ’nden biriydi.
Köy Enstitüleri projesi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve ilköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un başında bulunduğu kadro pek çok bilim insanının görüşlerini ortaya koyduğu fikirler ve
- Mustafa Kemal Atatürk
- Hasan Ali Yücel
- İsmail Hakkı Tonguç
- İsmet İnönü
- Halil Fikret Kanad’ın katkıları ile oluşmuştur.
Maarif Vekili (Milli Eğitim Bakanı) olan Hasan Âli Yücel ,Türkiye’ye özgü olan bu eğitim projesini 28 Aralık 1938 tarihinde bizzat yönetmiştir.
14 yıllık süre zarfında :
- BEŞİKDÜZÜ (Trabzon)
- ARİFİYE (Sakarya)
- HASANOĞLAN (Ankara)
- ORTAKLAR (Aydın)
- ÇİFTELER (Eskişehir)
- DİCLE (Diyarbakır)
- PAZARÖREN (Kayseri) gibi 22 Köy Enstitüsü Türkiye’nin dört bir yanına yayılmıştı.
3308 sayılı yasaya göre köy enstitülerin kurulma amacı başta ilkokul öğretmeni yetiştirmek olmakla birlikte öğrencilerdeki yeteneklileri keşfetmek ve hayata hazırlanmaktı. Eğitim süresince ilkokuldan sonra en az 5 yıl olan Köy enstitülerinde İnşaat işleri, Marangozluk, Tarım ve Hayvancılık, Terzilik, Dikiş nakış, Ayakkabıcılık, Güzel sanatlar, El sanatları, Müzik, Halk oyunlarıvs. öğretilirdi.
Köy Enstitülerinin açılışındankapanışına kadar buralardan 1.308 kadın ve 15.943 erkek toplam 17.251 ilk okul öğretmeni yetişmiştir.
Aralarında;
- Mahmut Makal
- Fakir Baykurt
- Mehmet Başaran
- Talip Apaydın
- Ümit Kaftancıoğlu gibi gibi pek çok değerli yazarlar bulunmaktadır.
Hasan Âli Yücel’den sonra Milli Eğitim Bakanı olan Reşat Şemsettin Sirer zamanında Köy Öğretmen Okullarına dönüştürülmüştür. Bu okullar da Demokrat Parti döneminde 27 Ocak 1954’te kapatılmıştır. 14-15 yıl Türk tarihinde iz bırakan bu eğitim stratejisi siyasi ve ideolojik baskılar, toplumsal ayrıştırma, asılsız suçlamalar, öğretmenlerde uygulanan kıdem tenzilileri, özel menfaatler ve hatta ülke dışı etkiler sebebiyle yıpratıldı. Aradan 75-80 yıl geçmesine rağmen Köy Enstitüleri sevgisi zaman zaman alevlenmektedir.
Cumhuriyetin en başarılı eserlerinden biri olan Köy Enstitüleri sisteminden alınacak birçok ders vardı. Eğer Köy Enstitüleri kapatılmasıydı ülkemiz eğitim alanında daha da gelişmiş olacaktı…